ಗೌರವಾನ್ವಿತ ಪ್ರಧಾನಮಂತ್ರಿ ಶ್ರೀ ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿ ಅವರ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ನಾಯಕತ್ವದಲ್ಲಿ ಸಾಮಾಜಿಕ ನ್ಯಾಯ ಮತ್ತು ಸಬಲೀಕರಣ ಸಚಿವಾಲಯವು ಸಮಾಜದ ಅಂಚಿನಲ್ಲಿರುವ ಮತ್ತು ಅನನುಕೂಲಕರ ವರ್ಗಗಳಾದ ಪ.ಜಾ , ಒಬಿಸಿ, ಇಬಿಸಿ, ಡಿಎನ್ ಟಿಗಳು, ತೃತೀಯ ಲಿಂಗಿಗಳು, ಹಿರಿಯ ನಾಗರಿಕರು, ಸಫಾಯಿ ಕರ್ಮಚಾರಿಗಳು ಮುಂತಾದವರನ್ನು ಮೇಲೆತ್ತಲು ಮತ್ತು ಸಬಲೀಕರಣಗೊಳಿಸಲು ಬದ್ಧವಾಗಿದೆ. ಕಳೆದ ಒಂಬತ್ತು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ, ಈ ವರ್ಗಗಳ ಜನರು ಸಾಮಾಜಿಕ, ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕ ಸಬಲೀಕರಣ ಸೇರಿದಂತೆ ವಿವಿಧ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಗಮನಾರ್ಹ ಪ್ರಗತಿಯನ್ನು ಕಾಣುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದ ಸಾಮಾಜಿಕ ನ್ಯಾಯ ಮತ್ತು ಸಬಲೀಕರಣ ಇಲಾಖೆಯು ಕಳೆದ ಒಂಬತ್ತು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಪ್ರಮುಖ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತಂದಿದೆ.
“ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕಾಗಿ ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಜಾತಿಗಳಿಗೆ ಸೇರಿದ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ ಮೆಟ್ರಿಕ್ ನಂತರದ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿವೇತನಗಳು” ಬಡ ಕುಟುಂಬಗಳಿಂದ ಉನ್ನತ ಶಿಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ ಪ.ಜಾ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳ ಒಟ್ಟು ದಾಖಲಾತಿ ಅನುಪಾತವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. 2019-20ನೇ ಸಾಲಿನಲ್ಲಿ 11-12ನೇ ತರಗತಿಯಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಸಂಗ ಮಾಡುತ್ತಿರುವ ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಜಾತಿ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳ ಒಟ್ಟು ದಾಖಲಾತಿ ಅನುಪಾತವು ಶೇ.52.9ರಷ್ಟಿತ್ತು. 2020-21ರಲ್ಲಿ ಶೇ.56.1 ಮತ್ತು 2021-22ರಲ್ಲಿ ಶೇ.61.5. ರಷ್ಟಾಗಿದೆ. 2014-15 ರಿಂದ 4.87 ಕೋಟಿ ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಜಾತಿಯ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು 29828.80 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳ ಕೇಂದ್ರದ ನೆರವನ್ನು ಪಡೆದಿದ್ದಾರೆ. ಪೋಷಕರ ವಾರ್ಷಿಕ ಆದಾಯ 2.5 ಲಕ್ಷ ರೂ.ಗಳನ್ನು ಮೀರದ ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಜಾತಿ ಮತ್ತು ಇತರ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ “ಮೆಟ್ರಿಕ್ ಪೂರ್ವ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿವೇತನ ಯೋಜನೆ”. 2019-20ನೇ ಸಾಲಿನಲ್ಲಿ 9-10ನೇ ತರಗತಿಯಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಸಂಗ ಮಾಡುತ್ತಿರುವ ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಜಾತಿ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳ ಒಟ್ಟು ದಾಖಲಾತಿ ಅನುಪಾತ ಶೇ.83ರಷ್ಟಿತ್ತು. 2020-21ರಲ್ಲಿ ಶೇ.84.8 ಮತ್ತು 2021-22ರಲ್ಲಿ ಶೇ.84.9 ರಷ್ಟಾಗಿದೆ.2014-15ನೇ ಸಾಲಿನಿಂದ 2.31 ಕೋಟಿ ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಜಾತಿಯ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು 3528.17 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳ ಕೇಂದ್ರದ ನೆರವನ್ನು ಪಡೆದಿದ್ದಾರೆ. 2014-15 ರಿಂದ 19995 ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಪ.ಜಾ ಮತ್ತು ಒಬಿಸಿ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ “ಯುವ ಸಾಧಕರಿಗೆ ಉನ್ನತ ಶಿಕ್ಷಣಕ್ಕಾಗಿ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿವೇತನ ಯೋಜನೆ (ಶ್ರೇಯಸ್), ಪ. ಜಾ ಮತ್ತು ಒಬಿಸಿ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ ಉಚಿತ ಕೋಚಿಂಗ್ (ಎಫ್ ಸಿಎಸ್)” ಅಡಿಯಲ್ಲಿ 109.79 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಜಾತಿ, ಡಿನೋಟಿಫೈಡ್, ಅಲೆಮಾರಿ ಮತ್ತು ಅರೆ ಅಲೆಮಾರಿ ಬುಡಕಟ್ಟುಗಳ 950 ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಆಯ್ದ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ 222.24 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳ ಕೇಂದ್ರ ನೆರವು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಭೂರಹಿತ ಕೃಷಿ ಕಾರ್ಮಿಕರು ಮತ್ತು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಕುಶಲಕರ್ಮಿ ವರ್ಗಗಳಿಗೆ ” ಪ.ಜಾ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಾಗರೋತ್ತರ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿವೇತನ ಯೋಜನೆ (ಎನ್ಒಎಸ್)” ಅಡಿಯಲ್ಲಿ 2014-15 ರಿಂದ 21066 ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ 1628.89 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳ ಕೇಂದ್ರ ನೆರವು ಬಿಡುಗಡೆಯಾಗಿದೆ. 2014-15ನೇ ಸಾಲಿನಿಂದ 3.18 ಲಕ್ಷ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ 457.22 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳ ಕೇಂದ್ರ ನೆರವನ್ನು “ಉದ್ದೇಶಿತ ಪ್ರದೇಶಗಳ ಪ್ರೌಢಶಾಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಜಾತಿ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ ವಸತಿ ಶಿಕ್ಷಣ ಯೋಜನೆ (ಶ್ರೇಷ್ಟ)” ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ.
ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಅನುಸೂಚಿತ್ ಜಾತಿ ಅಭ್ಯುದಯ ಯೋಜನೆ (ಪಿಎಂ-ಅಜಯ್) ಕೌಶಲ್ಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ, ಆದಾಯ ಸೃಷ್ಟಿಸುವ ಯೋಜನೆಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಉಪಕ್ರಮಗಳ ಮೂಲಕ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಉದ್ಯೋಗಾವಕಾಶಗಳನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಪಿಎಂ-ಅಜಯ್ ಎಂಬುದು ಹಿಂದಿನ 03 ಕೇಂದ್ರ ಪ್ರಾಯೋಜಿತ ಯೋಜನೆಗಳ ವಿಲೀನಗೊಂಡ ಕೇಂದ್ರ ಪ್ರಾಯೋಜಿತ ಯೋಜನೆಯಾಗಿದೆ, ಅವುಗಳೆಂದರೆ – (i) ಪ್ರಧಾನ್ ಮಂತ್ರಿ ಆದರ್ಶ ಗ್ರಾಮ ಯೋಜನೆಯ ಆದರ್ಶ ಗ್ರಾಮ ಘಟಕ ಯೋಜನೆ; 2022-23ರಲ್ಲಿ ಇನ್ನೂ 11,500 ಗ್ರಾಮಗಳನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸಲಾಗಿದೆ. 4351 ಗ್ರಾಮಗಳನ್ನು ಈಗಾಗಲೇ ಆದರ್ಶ ಗ್ರಾಮ (ii) ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಜಾತಿಗಳ ಉಪ ಯೋಜನೆಗೆ ವಿಶೇಷ ಕೇಂದ್ರ ನೆರವು (ಎಸ್ ಸಿಎಯಿಂದ ಎಸ್ ಸಿಎಸ್ ಪಿಗೆ) ಎಂದು ಘೋಷಿಸಲಾಗಿದೆ; ಹಣಕಾಸಿನ ನೆರವು ಪ್ರತಿ ಫಲಾನುಭವಿ ಅಥವಾ ಮನೆಗೆ ಯಾವುದು ಕಡಿಮೆಯೋ ಅದು ರೂ.50,000 ಅಥವಾ ಯೋಜನಾ ವೆಚ್ಚದ ಶೇ.50 ರಷ್ಟಾಗಿರುತ್ತದೆ (iii) ಹಾಸ್ಟೆಲ್ ಘಟಕ (ಬಾಬು ಜಗಜೀವನ್ ರಾಮ್ ಛತ್ರವಾಸ್ ಯೋಜನೆ (ಬಿಜೆಆರ್ ಸಿವೈ) ನ ಹಿಂದಿನ ಯೋಜನೆ); 2023-24ನೇ ಸಾಲಿಗೆ ಪಿಎಂ-ಅಜಯ್ ಯೋಜನೆಯ ಒಟ್ಟು ಯೋಜಿತ ವೆಚ್ಚ 2050.00 ಕೋಟಿ ರೂ. ಆಗಿದೆ.
“ನ್ಯಾಷನಲ್ ಆಕ್ಷನ್ ಫಾರ್ ಯಾಂತ್ರೀಕೃತ ನೈರ್ಮಲ್ಯ ಪರಿಸರ ವ್ಯವಸ್ಥೆ (ನಮಸ್ತೆ)” ಒಳಚರಂಡಿಗಳು ಮತ್ತು ಸೆಪ್ಟಿಕ್ ಟ್ಯಾಂಕ್ ಕಾರ್ಮಿಕರ ಸಾವುಗಳನ್ನು ತಡೆಯಲು ಮತ್ತು ನೈರ್ಮಲ್ಯ ಕಾರ್ಮಿಕರ ಸುರಕ್ಷತೆಯನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಸ್ವಚ್ಛತಾ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳ ಯಾಂತ್ರೀಕರಣವನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. 5.00 ಲಕ್ಷ ರೂ.ಗಳವರೆಗೆ ಬಂಡವಾಳ ಸಬ್ಸಿಡಿ ಮತ್ತು ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಹಣಕಾಸು ನೀಡುವ ಯೋಜನೆಗಳಿಗೆ ಬಡ್ಡಿ ಸಹಾಯಧನವನ್ನು ಒದಗಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮ್ಯಾನ್ಯುವಲ್ ಸ್ಕಾವೆಂಜರ್ಗಳ ಪುನರ್ವಸತಿಗಾಗಿ ಸ್ವಯಂ ಉದ್ಯೋಗ ಯೋಜನೆಯ (ಎಸ್ಆರ್ ಎಂ ಎಸ್) ಭಾಗವಾಗಿ, 2014-15 ರಿಂದ 22,294 ಮ್ಯಾನ್ಯುವಲ್ ಸ್ಕಾವೆಂಜರ್ ಗಳು ಮತ್ತು ಅವರ ಅವಲಂಬಿತರನ್ನು ವಿವಿಧ ಕೌಶಲ್ಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ತರಬೇತಿ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳಲ್ಲಿ ನೋಂದಾಯಿಸಲಾಗಿದೆ. 508 ಜಿಲ್ಲೆಗಳು ತಮ್ಮನ್ನು ಕೈಯಿಂದ ಮಲ ಹೊರುವ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಿಂದ ಮುಕ್ತವೆಂದು ಘೋಷಿಸಿಕೊಂಡಿವೆ.
“ಅಟಲ್ ವಯೋ ಅಭ್ಯುದಯ ಯೋಜನೆ ( ಎವಿವೈಎವೈ)” ಹಿರಿಯ ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ವಸತಿ, ಆರ್ಥಿಕ ಭದ್ರತೆ, ಆಹಾರ, ಆರೋಗ್ಯ ರಕ್ಷಣೆ ಮತ್ತು ಮಾನವ ಸಂವಹನ ಅಥವಾ ಘನತೆಯ ಜೀವನದಂತಹ ಕಾಳಜಿ ವಹಿಸುತ್ತದೆ. 2014-15ನೇ ಸಾಲಿನಿಂದ 6,67,330 ಫಲಾನುಭವಿಗಳಿಗೆ 511.81 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳನ್ನು ವಿತರಿಸಲಾಗಿದೆ. 2019-20 ರಿಂದ 2022-23 ರವರೆಗೆ “ಹಿರಿಯ ನಾಗರಿಕರಿಗಾಗಿ ರಾಜ್ಯ ಕ್ರಿಯಾ ಯೋಜನೆ (ಎಸ್ಎಪಿಎಸ್ಆರ್ ಸಿ )” ಯೋಜನೆಯಡಿ 43.13 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. 2017-18ನೇ ಸಾಲಿನಿಂದ ಆರ್ ವಿವೈ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಆಯೋಜಿಸಲಾದ 265 ಶಿಬಿರಗಳಲ್ಲಿ 2,99,942 ಫಲಾನುಭವಿಗಳಿಗೆ 24,649.98 ಲಕ್ಷ ರೂ.ಗಳ ಒಟ್ಟು 12,24,645 ಸಾಧನಗಳನ್ನು ವಿತರಿಸಲಾಗಿದೆ.
“ನಶಾ ಮುಕ್ತ್ ಭಾರತ್ ಅಭಿಯಾನ್ (ಎನ್ಎಂಬಿಎ)” ಅನ್ನು 2020 ರ ಆಗಸ್ಟ್ 15 ರಂದು 32 ರಾಜ್ಯಗಳು / ಕೇಂದ್ರಾಡಳಿತ ಪ್ರದೇಶಗಳ 272 ಜಿಲ್ಲೆಗಳಲ್ಲಿ ರೂಪಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲಾಯಿತು. ಸುಮಾರು 3.08 ಕೋಟಿ ಯುವಕರು, 4,000 ಕ್ಕೂ ಅಧಿಕ ಯುವ ಮಂಡಲಗಳು, ಎನ್ ವೈಕೆ ಕೆಎಸ್ ಮತ್ತು ಎನ್ಎಸ್ಎಸ್ ಸ್ವಯಂಸೇವಕರು ಮತ್ತು ಯುವ ಕ್ಲಬ್ ಗಳು ಅಭಿಯಾನದ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿವೆ. ದೇಶಾದ್ಯಂತ 6000 ಕ್ಕೂಹೆಚ್ಚು ಶಾಲೆಗಳಲ್ಲಿ 13 ಲಕ್ಷಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳನ್ನು ತಲುಪಲಾಗಿದೆ.
“ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ದಕ್ಷತಾ ಔರ್ ಕುಶಾಲ್ತಾ ಸಂಪನ್ ಹಿತಗ್ರಾಹಿ (ಪಿಎಂ-ಡಿಎಕೆಎಸ್ಎಚ್)” ಉದ್ಯೋಗಗಳನ್ನು ಹುಡುಕುವಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಸ್ವಯಂ ಉದ್ಯೋಗ ಉದ್ಯಮಗಳಲ್ಲಿ ಉತ್ತಮ ಗುಣಮಟ್ಟದ ಕೌಶಲ್ಯಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. 2020-21ರ ಹಣಕಾಸು ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಫಲಾನುಭವಿಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ಸರಿಸುಮಾರು 32097 ಮತ್ತು 2022-23ರಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 35484 ಆಗಿತ್ತು.
ನಮ್ಮ ಸಂವೇದನಾಶೀಲ ಪ್ರಧಾನಮಂತ್ರಿ ಶ್ರೀ ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿ ಜಿ ಅವರ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ನಾಯಕತ್ವದಲ್ಲಿ, ಸಾಮಾಜಿಕ ನ್ಯಾಯ ಮತ್ತು ಸಬಲೀಕರಣ ಸಚಿವಾಲಯವು ಕಳೆದ 9 ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಸಮಾಜದ ಅಂಚಿನಲ್ಲಿರುವ ವರ್ಗಕ್ಕೆ ಘನತೆ, ಪ್ರಗತಿ ಮತ್ತು ಎಲ್ಲಾ ರೀತಿಯ ಕಲ್ಯಾಣ ಯೋಜನೆಗಳಿಗಾಗಿ ನಿರಂತರವಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದೆ ಮತ್ತು ಸಚಿವಾಲಯವು ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತ ಸಾಧನೆಗಳನ್ನು ಗಳಿಸಿದೆ.
* ಲೇಖಕರು ಗೌರವಾನ್ವಿತ ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವರು, ಸಾಮಾಜಿಕ ನ್ಯಾಯ ಮತ್ತು ಸಬಲೀಕರಣ ಸಚಿವಾಲಯ, ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರ.
– ಡಾ.ವೀರೇಂದ್ರ ಕುಮಾರ್
